Yeni destekleme modeliyle kafa karışıklığı ortadan kaldırılacak, çiftçi memnuniyeti artacak.

Dünyada önce pandemi, ardından geçen yıl yaşanan kuraklık ve son olarak Rusya - Ukrayna krizi ülkeler için tarımsal üretimini ortaya çıkardı. Bu nedenle birçok ülke temel gıda ürünlerinde ya ihracatı durdurdu ya da kısıtlamaya gitti.

Dünyada yaşanan enerji krizi petrol ve gübre fiyatlarını artırırken, tarımsal üretim maliyetleri de katlandı. Hal böyle olunca üretimin artırılması için çiftçiye verilen desteklerin daha da artırılması elzem oldu. 2022'de üretimi desteklemek için 29 milyar TL bütçe ayıran Tarım Bakanlığı, bu bütçenin yaklaşık 15 milyar TL'sini bitkisel üretimi artırmak için ödüyor.

Desteklerin yarısı mazot ve gübre için

Desteklerin yaklaşık yüzde 50'sini mazot ve gübre destekleri oluşturuyor. Kalanı ise fidan, tohum vs gibi girdilere veriliyor. Ancak mazot ve gübre fiyatlarının artması, diğer alanlarda verilen desteklerin düşük kalması ve ödemelerin çok parçalı yapılması nedeniyle çiftçi bu desteklerden memnun değil. Çiftçilere 'destek memnuniyet anketi' yapan bakanlık, buradan çıkan bulgularla yeni destekleme modeli hazırlıyor. Buna göre, 5 ana program ve 64 alt kalemden oluşan tarımsal destek programı sadeleştirilecek. Destekler daha efektif hale getirilecek. Hedef, çiftçi memnuniyetini artırmak.

20 YILDA 181.6 MİLYAR TL ÖDENDİ
Türkiye'de hâli hazırda uygulanan tarımsal destekleme programları 2002'de başladı. 1990'lı yıllarda ağırlıklı ürün alımları ve kredi sübvansiyonları şeklinde desteklenen sektörde zaman zaman da gübre desteği ve prim ödemesi gibi destek araçlarına da başvuruldu. 2002'de doğrudan gelir desteği ile başlayan tarımsal destekleme programına, 2006'da mazot ve gübre de eklendi. Tarımsal destek ödemeleri kapsamında 20 yılda 181.6 milyar TL'lik ödeme yapıldı.

PİYASA GELİŞMELERİ İZLENİYOR
TARIM Bakanlığı yetkililerinden edinilen bilgilere göre, 2021 yılı mazot ve gübre desteklerinde bir yandan piyasa gelişmeleri dikkate alınarak diğer yandan da bütçe imkânları ölçüsünde belli artışlar yapıldı. Bakanlık, kuraklıktan etkilenen üretim bölgeleri için 2021'de 2.6 milyar TL ilave destek verdi. Bu artışlarla birlikte tarımsal destek ödemeleri 25.8 milyar TL'ye çıktı.

Dünyada da artan gübre ve mazot fiyatlarıyla birlikte 3.2 milyar lira ek bütçe ile destek 29 milyara çıktı. Ek bütçeden çiftçi kayıt sistemi'ne göre 2021 yılı üretimleri için buğday, arpa, çavdar,yulaf  ve tritikale ürünlerine bir defaya mahsus olmak üzere dekara 50 lira ek girdi desteği ödenecek. 2022'de buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale üreticilerine, mazot, gübre, sertifikalı tohum ve ek 50 lira da girdi desteğiyle dekara toplam 116 lira ödenmiş olacak.

DAHA EFEKTIF OLUNMALI
REİS Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, Tarım Bakanlığı tarafından verilen desteklerin daha efektif olması gerektiğini söyledi. Dünyada artan mazot ve gübre fiyatlarına dikkat çeken Reis, "Son bir yılda gübre fiyatları yüzde 400 zamlandı. Mazot fiyatları 2.5 kat arttı. Sadece ülkemizde değil tüm dünyada bir fiyat artışı söz konusu. Çiftçimize çok ciddi bir yük olmaya başladı. Bu konuda acil bir çözüm üretilmesi gerekiyor" dedi.

MAZOT VE GÜBRENIN YARISI ÖDENSİN
TÜRKİYE Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Darcan, "Çiftçiye birçok kalemde destek veriliyor. Ancak bu destekler artık çok sınırlı kalıyor. Farklı farklı destekleri parça parça ödemek yerine en büyük girdisi olan mazot ve gübrenin yüzde 50'si ödenmeli. Ve bu artan maliyetlere göre de revize edilmeli. Çiftçi o zaman rahatlar" diye konuştu.

ÜRETİME 29 MİLYAR TL DESTEK
Bitkisel Üretim: 14.3 milyar TL
Hayvansal Üretim: 7.2 milyar TL
Kırsal Kalkınma: 1.6 milyar TL.

Su Ürünleri Üretimi: 123 milyon TL
Tarımsal Araştırma ve Geliştirme: 108 milyon TL
Verim Kaybı: 2.6 milyar TL Ek bütçe: 3.2 milyar TL
Toplam: 29 milyar TL.